Hôm nay Trang Tarot sẽ chia sẻ cho các bạn nguồn gốc thực sự của Tarot. Bài viết được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau. Dựa trên cái này mà tìm kiếm bạn sẽ thấy những luận thuyết chính xác để bụp lại các luận thuyết về hồn bài, lời nhắn từ vũ trụ, dùng tarot chưa bệnh. Hoặc anti tarot.
MỌI SỰ HIỂU LẦM ĐỀU BẮT NGUỒN TỪ VIỆC HIỂU KHÔNG THẤU ĐÁO, VÀ TÌM HIỂU KHÔNG SÂU. VÀ MỌI SỰ GHEN GHÉT ĐỀU XUẤT PHÁT TỪ CÁI TÔI CÁ NHÂN VÀ CŨNG LÀ VẤN ĐỀ VỀ KIẾN THỨC.
Tài liệu dựa trên các ghi chép của Paul Fosster Case và Davil Allen Hulse trong cuốn “The Western Mysteries_ An Encyclopedic Guide to the Sacred Languages & Magickal Systems of the World- The Key of It All” mà bạn dễ dàng tìm thấy trên google. Tuy nhiên nội trong bài viết này mình sẽ diễn giải dễ hiểu hơn và cụ thể chi tiết hơn. Lưu ý bài viết còn khuyết phần phân loại các bộ tarot qua hình ảnh. Vì lý do bài viết facebook không cho phép chèn ảnh giữa bài, vì thế mình sẽ bỏ qua phần này mà mọi người tự tìm hiểu. (Có lúc tarot sơ khai chỉ có 21 lá và không có bộ pip cũng không có lá 0.)
Nguồn gốc đầu tiên của Tarot
Năm 1367 trong bộ luật Beru có viết về luật cấm chơi bài tarot. Đây là tài liệu cổ xưa nhất còn lưu lại đến nay nói trực tiếp về việc xuất hiện bài tarot. Nếu bài tarot bị cấm năm 1367 thì phải có trước đó. Nhưng Tarot không thể xuất hiện ở Ai Cập cổ vì Tarot được xem là mới nhất trong các thuật bói toán do “con người” tạo ra (cụ thể tarot dùng để xem bói rộng rãi nhất là vào thế kỷ 18, trước đó hầu hết là được sử dụng như công cụ để chơi như môt boardgame. Và bộ luật Beru cấm là cấm chơi bài giống như chúng ta cấm chơi bài bạc hiện nay, chứ không phải nói gì đến việc bói bài)
Paul Foster Case cho rằng tarot xuất hiện khoảng năm 1200 ở thành phố Fez, Maroc nhưng không có tài liệu nào chứng minh rõ ràng. Cái chúng ta khẳng định được là các tài liệu hiện có từ Châu Âu khoảng thế ky 13. Cụ thể là từ dòng họ Visconti và Sforza. Phần lớn xuất phát từ Milan tại Ý, tuy nhiên lúc này tarot không được phổ biến rộng rãi, một bộ bài làm cho hoàng gia phần lớn là làm thủ công bằng cách vẽ tay trực tiếp vào lá bài. Và việc này rất tốn kém và mất nhiều thời gian, chỉ có các nghệ nhân thực sự mới làm và được dâng lên hoàng gia.
1392:- Jacquemin Gringonneus làm ba bộ bài cho vua Charles VI nước pháp, Những bộ bài này được làm bằng bản khắc đồng đầu tiên (khắc lên đồng sau đó miết tờ giấy vào để xuất bản hàng loạt)
1400- Mainz Johannes Gutenberg: Đã dựa trên đó phát triển hơn nữa trong nghệ thuật in khắc hàng loạt tạo ra sự đột phá trong sản xuất sách và bản đồ. Những bộ tarot mặt sau có hình kẻ caro để nói rằng tarot xuất phát với mục đích vui chơi. Cần lưu ý những hình ảnh tarot lúc này không có mang nhiều ý nghĩa, đôi lúc là các con vật, đôi lúc là hình cỏ cây hoa lá, chủ đạo là dùng để trang trí.
1450- Bộ bài của hai dòng họ Visconti và Sforza do công nghệ in đã được phổ biến ở Milan. Những hình ảnh từ các bộ này là được coi là những mẫu đầu tiên làm tựa đề cho một bộ tarot 78 lá hiện nay cụ thể là bộ Pierpont-Morgan Bergamo và Francesco Sforza: bộ này được xem là khá đầy đủ. Được sản xuất năm 1451. Hiện nay còn giữ được 74 lá. Thư viện Pierpont-Morgan in New York còn giữ 35 lá, Thư viện Accademia Carrara giữ được 26 lá, 13 lá còn lại nằm trong các bộ sưu tập cá nhân giấu tên của dòng họ Colleoni ở Bergamo. Tên của bộ bài này đặt theo tên của các bộ sưu tập. Bộ này gồm 20 lá hình, 15 lá mặt, 39 lá số, nó thiếu lá Devil và Town.
Bộ Brera-Brambilla: bộ này đặt theo tên của nhà sưu tập Giovanni Brambilla, sau đó được chuyển nhượng cho phòng trưng bày Brela. Bộ này được đặt làm bởi Francesco Sforza do Bonifacio Bembo thực hiện vào năm 1463. Bộ gồm 48 lá trong đó chỉ có 2 lá hình là Emperor và Fortune. Nó có đến 7 loại lá mặt: Knight và Jack dạng cups; Knight và Jack dạng denari; Knight, Jack và Queen dạng bastoni.
Bộ Cary-Yale: được biết với tên Visconti di Modrone, bộ này thuộc bộ sưu tập Dòng Họ Cary được quyên cho đại học Yale, được xuất xưởng năm 1466. Bộ này có lẽ do Filippo Maria Visconti đặt làm. Bộ này có tới 6 loại lá mặt: ngoài King, Queen, Knight và Jack, thì nó còn thêm Lady và Damsel. Bộ này giữ được 67 lá gồm 11 lá hình, 17 lá mặt, và 39 lá số.
Ứng dụng Tarot vào huyền học bói toán
Năm 1500: tài liệu cổ xưa nhất về Major Arcana mà chúng ta biết hiện nay được ghi chép trong văn bản latin tựa là Sermonies de Ludo Cunals
Năm 1540- Những lý thuyết đầu tiên về tarot ứng dụng trong thuật bói toán được in ở Ý trong tác phầm Le Sorti của Marcolins.
Năm 1557- Sự ra đời của dòng bài De Marseille tại pháp (sơ lược về lịch sử của dòng De Marseille nổi tiếng) Năm 1499 sau khi người Pháp chinh phục Milan, bộ bài tiền thân của Tarot De Marseille đã được đưa vào nước Pháp. Hầu hết các bộ bài phổ biến của Ý sau này đều xuất phát hay ảnh hưởng từ những bộ bài lấy cảm hứng từ những bộ thuộc Milan Ý tạo ra trường phái Pháp Ý. Đáng tiếc là những bản vẽ cổ nhất chúng ta có thể tìm thấy đầy đủ là từ bộ bài Jean Noblet ở Paris vào khoảng năm 1650.Thực ra cái tên De Marseille mãi sau này mới được đặt bởi một nhà sử học người pháp Romain Merlin vào năm 1856, và được phổ biến bởi Eliphas Levi, phần lớn là dùng cái tên này để chỉ các bộ bài vẽ theo trường phái thành phố De Marseille. Vì thế các bộ thuộc Tarot De Marseille thường hay đi kèm tên của các tác giả bên cạnh. (tuy nhiên lưu ý rằng giá trị sử dụng vẫn nằm ở việc chơi) . Và thực ra bộ bài De Marseile trong lúc này cũng không có được biết đến rộng rãi lắm C. Phải mãi đến thế kỷ 17 bán vẽ của Pierre Madenie tại Dijon mới thực sự tạo ra phong trào cho dòng De Marseille, bộ bài này gấn giống với tiền thân là bộ của Noblet và Donal. Năm 1736 Fracon Chosson vẽ lại và in ra và bộ của ông này trở thành nguyên mẫu cho hầu hết các bộ Tarot De Marseille sau này, ngay cả bộ của Nicolas Conver năm 1760 cũng lấy sao chép dựa trên bộ của Chosson và ông đã in hàng loạt trên các khối gỗ của ông ấy và trở thành tiêu chuẩn chính thức cho các bộ TDM đại diện cho nước Pháp (Tarot De Marseille sau này cho đến ngày nay). Tarot De Marseille cũng có các biến thế khác xuất hiện trong nước Pháp và cả tại Ý cho đến khi bộ bài Tarock ra đời với nét vẽ đẹp hơn hẳn, mọi người dần chuyển sang chơi bộ bài Tarrok ở khắp mọi nơi bộ bài Tarock từ Đức đã khiến các bộ bài khác bị chìm vào quên lãng, và lu mờ phong trào chơi tarot De Marseille tại bất cứ nơi nào cho đến tận thế kỷ 20 và trở thành tiêu chuẩn cho các giải đấu bài tarot. Vì thế bắt đầu từ năm 1780 các bộ tarot De Marseille đã phải đi theo một con đường riêng biệt và nghiêng về phía huyền bí học, hoặc chỉ còn được chuộng bởi những người nghiên cứu huyền bí học như một cách giữ lại truyền thống để không bị lãng quên trong lịch sử.
Năm 1612: Bài tarot chủ đề huyền học liên quan văn hoá hội kín lần đầu tiên được nhắc tới trong cuốn sách The Fame and Confession of the Rosicruious. Cuốn sách nói về hội kín huyền học Rosicrucian ở Châu u. Phần liên quan tới Tarot có tựa là Rota (vòng xoay) trong đó giới thiệu về mật mã ROTA và giải thích tarot la một công cụ cho ta biết những thông tin về quá khứ, hiện tại và tương lai.
Tranh cãi về nguồn gốc Tarot
Năm 1781: Court de Gebelin nêu lên sự liên kết của bộ bài Tarot với Ai Cập học. trong bộ từ điển có tựa là Le Moude Primitis. Cuốn “Book of Thoth” bằng chữ ai cập tượng hình được Gelelin cho rằng là bộ bài tarot nguyên thuỷ có từ thời Ai Cập cổ đại. Sau này thuyết của Gelelin được Etteilla khai triển và nói sâu hơn vào cuối thế kỷ 18. Vì những lý do này đã làm mất đi nguồn gốc và cấu trúc lịch sử thực sự của Tarot cho đến nay và nhiều bộ bài Tarot Ai Cập giả mạo được làm ra và giả vờ như đó là bộ bài đầu tiên nhằm biện hộ cho nguồn gốc Ai Cập, mặc dù có quá nhiều bằng chứng khảo cổ đề cập rằng tarot không liên quan Ai Cập. Cũng như hầu hết các học giả chuyên sâu cũng không công nhận Tarot từ Ai Cập dựa trên những chứng cứ khảo cổ rõ ràng. Thực ra ta cần hiểu việc trùng ý tưởng, hay trùng nhau về lý thuyết triết học rất thường được xảy ra và khá phổ biến trên thế giới, vài quan điểm triết học của nhà hiền triết này đôi lúc lại tương tự như nhà hiền triết kia, VD như Plato có vài quan điểm giống Đức Phật nhưng điều đó không có nghĩa Đức Phật là đệ của Plato hay Plato là đệ của Đức Phật.
Năm 1785-1791- Nhà huyền học Etteilla chịu ảnh hưởng của học thuyết Gebelin về nguôn gốc ai cập. Ông đã viết một loạt sách tương ứng các hệ thống huyền bí cho bài Tarot. Theo đó Etteila có nói rằng điều này được tìm thấy dưới kho của nhà ông ấy do tổ tiên ông ấy để lại (điều này không được xác thực ). Và Etteilla cũng đã đổi thứ tự của bộ tarot không còn giống các case tarot cổ điển nữa, mà đi theo cách riêng và hệ thống riêng biệt của Etteila. Ông cũng là người đầu tiên ghép chiêm tinh vào tarot. Một vài phần giải thích của Etteilla cũng có một chút ảnh hưởng đến nhà tiên tri Edmon Belline. Tuy nhiên nhiều người hiểu lầm rằng hệ thống của Etteilla ảnh hưởng đến học thuyết của Mathers tuy nhiên không phải, quan điểm của Mathers khác hoàn toàn Etteilla, tuy nhiên nguồn gốc book of Thoth lại ảnh hưởng đến người học trò phản bội của Mathers là Crowley sau này và làm ra bộ tarot thoth và cuốn “book of thoth”, còn cuốn book of T có là thoth thì cũng mang một quan điểm khác hẳn.
Năm 1856: Sự liên hệ giữa huyền học với Tarot được Eliphas Levi trình bày trong tác phẩm của ông mang tựa là Dogme et Rituel de la Haute Magie (triết học, các nghi thức thần bí siêu việt). Theo đó giải thích lại về nguồn gốc và sự hoài nghi “liệu rằng tarot đã được người xưa mang vào và cho nhiều ý nghĩa hơn chỉ là một bộ bài để chơi. Điều này làm cơ sở cho Gregor Mathers dựa vào để hoàn thành hệ thống tarot cho hội kín huyền học Golden Dawn.
Năm 1887 Thành lập hội Golden Dawn , Mathers hệ thống lại liên kết với các biểu tượng huyền học vào bài tarot trong bản thảo cuốn book of T, Tuy nhiên hệ thống và các biểu tượng lại không liên quan đến Ai Cập học mà Mathers lại lấy trong cuốn Sepher Yetzirah, một cuốn sách huyền học Do Thái cổ có từ năm 300, trong đó có đầy đủ chi tiết về hệ thống chiêm tinh ghép tương ứng với hệ chữ cái Hebrew.
Năm 1889- Nhà huyền học thuộc hội Golden Dawn phát hành cuốn The Tarot Of the Bohemians. Papus trình bày nhiều chi tiết vẫn về Tarot dựa trên những biểu tượng mà Eliphas Levi đưa ra. Tuy nhiên có nhiều điều chưa đúng với những điều mà Levi đưa ra, có lẽ xuất phát từ việc ông bị ảnh hưởng bởi các văn bản của Etteila và Gebelin.
Chia rẽ của cộng đồng Tarot
Năm 1898 : Crowley gia nhập hội Golden Dawn, do William Wynn Westcott và Samuel Liddell MacGregor thành lập năm 1887. và sau 2 năm Crowley đã làm rối tung hội lên và bị tống cổ khỏi hội. Tuy nhiên theo vài nguồn thông tin thì Mathers đã đuổi Crowley khỏi hội vì Crowley sang Mỹ và mở lớp dạy huyền học tại Mỹ, điều này trái với các quy tắc bí mật của hội. Và từ đó cũng khơi mào cho cuộc chiến giữa Crowley và hội Golden Dawn. Và điều này rất quan trọng để bạn hiểu rằng quan điểm của Crowley đôi lúc khác biệt với Golden Dawn vì lúc Crowley rời khỏi hội là lúc đó Crowley vẫn chưa học hết và chưa trải qua các cấp bậc khác nhau, nên nhiều thứ để hiểu thấu đáo quan điểm về thuyết huyền bí của Mathers và của hội là rất hạn chết. Đôi lúc vì tư thù cá nhân nên các giáo thuyết bị Crowley bóp méo rất nhiều, và Crowley tập nên một giáo phái mới hoàn toàn đề cao rât nhiều chủ nghĩa tình dục và lối sống buông thả. Ông ấy cũng nhận được những cái biệt danh nghe “không mấy thiện cảm” như “kẻ độc ác nhất còn sống” hay “chúa tể địa ngục” “kẻ đồi truỵ nhất thế giới” v.v….Thậm chí Crowley còn ăn cắp trắng trợn các phương pháp thiền từ phương đông qua và xào nấu như thể đó là thứ của ông ấy, và đưa mọi người vào trạng thái thiền nào đó “có chỉnh sửa”, và điều này thật sự nguy hiểm. Đây là cái mình nêu lên dưới quan điểm cá nhân dù tài năng của Crowley thì mình cũng không muốn phủ nhận nhưng về thiện cảm là hoàn toàn không có.
Năm 1891: Athur Edward Waite gia nhập hội Golden Dawn
Năm 1909- Xuất bản cuốn Liber 777, Aleister Crowley đã tiết lộ về thứ tự của tarot mà Mathers dã phát hiện. Crowley cho phát hành tạp chí huyền học có tên là The Equinox và đưa công khai về thứ tự tương ứng này trong giai đoạn từ 1909 -1914 (bạn đã hiểu tại sao rồi đấy). Một tác giả có bút danh V.N cùng lúc đó cũng tiết lộ những điều này một cách đính chính trên tạp chí The Occult Review.
Năm 1910- Athur Edward Waite gia nhập hội kín huyền học Golden Dawn thông qua sự gới thiệu của một thành viên nổi tiếng của hội là EW Berridge, ông rút khỏi hội năm 1896 và gia nhập lại vào năm 1899 và nhanh chóng được xếp vào thứ bậc thứ 2 trong hội. Waite cũng đồng thời là một thành viên của hội kín lớn là Freemasonry năm 1901, và ông cũng gia nhập vào Rosicrucian vào năm 1902, năm 1914 Waite rời Golden Dawn vì hội đã tan rã bởi cuộc chiến bằng tiền và quyền lực với Crowley. Aleister Crowley cũng được coi là kẻ thù của Waite, Crowley gọi Waite là “Arthwate” phản diện trong cuốn tiểu thuyết Moonchild và gọi anh ta là “Dead Waite” trong tạp chí Equinox của mình . Lovecraft có một phù thủy phản diện trong truyện ngắn “The Thing on the Doorstep ” tên là Ephraim Waite; Theo Robert M. Price , nhân vật này được dựa trên Waite. Tuy nhiên bản thân Waite coi trọng vị trí của ông trong hội Tam Điểm (Freemasonry) hơn tất cả
Waite được biết đến nhiều nhất với sự tham gia của ông với bộ bài tarot Rider-Waite, được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1910, với hình ảnh minh họa thuộc về truyền thống hội Golden Dawn, và Pamela Colman Smith là hoạ sĩ . Waite đồng thời là tác giả của cuốn sách hướng dẫn đi kèm của bộ bài là cuốn Pictorial key, một cuốn sách hướng dẫn cách đọc Tarot (dưới hệ thống của Waite) tuy nhiên cuốn sách không đề cập nhiều về các bí ẩn huyền học, hay các hệ thống của hội. Mà chỉ đơn giản là giải thích một vài chính sửa quan điểm của Waite so với các bộ truyền thống trước đó đi kèm một bộ key sơ sài. Tuy nhiên Waite đã mở ra một sự cải cách đáng nói đó là Waite là người đầu tiên đã đưa hình ảnh, biểu tượng minh hoạ ý nghĩa lá bài vào các lá Ẩn Phụ mà trước đó hình ảnh chỉ thường đề cập đến các lá ẩn chính, các lá ẩn phụ hoàn toàn sử dụng các hệ thống tương ứng để giải đáp. Điều này khiến cho bộ bài của Waite “có vẻ” như “dễ tiếp cận” hơn các bộ bài khác và trở thành một phong trào huyền học sau này.
Năm 1920:: Trên tạp chí AZOTH, Paul Fosster Case đã luận giải Tarot theo quan điểm của hội Golden Dawn. Case tuyên bố đã giải mã được các thứ tự huyền bí của tarot nhờ vào những tác phẩm của Eliphas Levi
Năm 1937- Israel Regardie đưa những thuyết giảng của hội Golden Dawn và kể cả book of T. Gom hầu như toàn bộ các nghiên cứu về Golden Dawn vào 4 của sách công ông tựa là THe Golden Dawn (các bạn có thể tìm cuốn này trên google dưới dạng file pdf, tài liệu được viết khá đầy đủ và bao quát)
Năm 1944 Cuốn sách Book of Thoth của Crowley ra đời để hướng dẫn cho bộ bài Thoth mà của Crowley kết hợp với hoạ sĩ Frieda Harris, cũng là để giải thích lại cho hệ thống trong sách của Mathers là Book T
Năm 1947: Paul Foster Case mô tả chi tiết về biểu tượng của hội Golden Dawn viết về ẩn chính ra trong tác phẩm The Tarot của Mather với tựa A key to the wisdom of the Ages (Tarot, chìa khoá mở cửa kho tàng tri thức của thời đại).
Năm 1969: Phong trào tarot trở nên nở rộ trở lại và dẫn đến việc in các bộ Tarot trước đây của Waite và Crowley, mở cửa ra phong trào sáng tạo và các bộ bài tarot mới dần xuất hiện ngày một nhiều, chủ yếu vẫn dựa trên các hệ thống và hướng dẫn luận giải từ hội Golden Dawn. Mà Phần nhiều chiếm ưu thế là bộ của Waite
Tarot hiện đại
Ở thời này cho đến hiện đại chúng ta có những bộ tarot hỗn hợp gồm nhiều hệ thống, hoặc đôi khi tác giả đó chả có hệ thống nào hết, mà chỉ đơn giản là vẽ ra bộ bài dựa trên suy nghĩ của bản thân áp đặt vào hình ảnh. Đó cũng là một phần lý do bản thân mình thường hay khuyên những bạn mới học lúc đầu nên mua những bộ bài cổ điển từ đầu hay trước thế kỷ 19 vì sẽ đáng tin hơn, các hệ thống ra sau TK19 ta cần có kinh nghiệm một chút để hiểu tác giả đang vẽ theo trường phái nào, hoặc nếu tác giả có trường phái của riêng họ thì ta cũng cần làm quen với các trường phái cơ bản để dễ có môi trường trao đổi, trước khi tập tành theo một trường phái ít cộng đồng. Hoặc cũng là để tránh mua phải các bộ bài chỉ có tính chất sưu tầm nhưng bạn lại cứ ngỡ sử dụng để ứng dụng huyền học.. Hoặc mua phải một bộ bài để chơi.
Như mọi người thấy qua quá trình dài phát triển bản thân tarot là do con người tạo ra chứ không có thần thánh nào ban xuống, hay quy định bạn phải tế bộ bài như ông tổ của bạn. Các quan điểm và hệ thống của tarot được luận giải lại, thay đổi, hoặc nâng cấp dưới nhiều quan điểm khác nhau qua các thời kỳ, những con người, các nhà học giả. Và tuyệt nhiên không có hệ thống (system) nào là chân lý tuyệt đối cả. Tarot bản thân cũng không hẳn là một công cụ bói toán, vì tarot đôi lúc được cải biên để trở thành một cuốn kinh ghi lại những bí mật về cuộc sống qua con mắt của các nhà hiền triết. Mọi sự đả kích với hệ thống này kia đều không quan trọng vì quan trọng là bản hiểu cái hệ thống bạn theo đến mức nào. Ta cần nhớ ban đầu tarot chỉ là một trò chơi và không phải bộ tarot nào cũng dính dáng đến huyền bí học.
Ngoài những bộ nêu ở trên có rất nhiều bộ tarot cổ mà chưa được nhắc đến, vì thế các bạn có thể tìm hiểu sâu hơn về các bộ bài theo từng hệ thông và từng địa phương khác nhau, quá trình lịch sử này chỉ là khái quát cộng đồng còn rất nhiều lịch sử chi tiết về các dòng bài và tại các địa phương khác nhau mà viết thêm có lẽ sẽ trở thành một cuốn sách mất.
*Lưu ý những bạn tự học thì cách học ở đây là hãy bám sát theo những cuốn sách trong dòng lịch sử, và các tác giả trong dòng lịch sử. Các bạn sẽ tìm được đúng hướng nghiên cứu. Việc này có thể bất lợi cho mình vì mình là người dạy tarot, tuy nhiên…. chả sao cả, mình có hệ thống riêng của mình, và các tài liệu đã được chuẩn bị sẵn, quan trọng là nếu bạn không có tiền, bạn vẫn có cách thoát khỏi ma trận huyền học gây lú đang tràn lan hiện nay. Một số tài liệu là tiếng Pháp bạn có thể sử dụng google translate vẫn hiểu được đại khái ý nghĩa vì google giờ dịch không đến nỗi tệ lắm đâu.
